D vitamini, yağda çözünen ve fosfor ile kalsiyumun sindirim yollarında kullanımı ve emilimi için gerekli bir vitamindir. Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişim açısından büyük bir öneme sahiptir. D vitamini, ince bağırsaklardan kalsiyumun emilimini kontrol eder. Yetersizliğinde kemik mineralizasyonu bozulur, bu da çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde kemiğin yumuşaması (osteomalazi) ve ileri yaşlarda osteoporoz gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Bu durum, vücutta kemik ağrılarına ve kemik deformitelerine sebep olabilir.

D vitamini, kas zayıflığına karşı vücudu korur, kalp atış ritminin düzenlenmesinde etkilidir, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir ve tiroit fonksiyonları ile kan pıhtılaşması için oldukça gereklidir. D vitamini, sindirim sisteminden kalsiyumun emilimini artırır. Genellikle bağırsak dokularındaki epitel hücrelerde kalsiyum emilimine yardımcı olan kalsiyum bağlayıcı proteinlerin oluşumunu artırır. Vücuda besinler yoluyla provitamin D şeklinde alınır ve güneş ışınlarının etkisiyle deride D vitaminine dönüşür. Bu vitamin, fosfor ve kalsiyumun bağırsakta emilimi ve vücutta kullanımı için çok gereklidir. Vücuttaki kuvvetli kemik ve dişler, bu vitaminin kalsiyumu buralara yerleştirmesiyle olur.

D vitamini en çok karaciğer, balık, yumurta, balık yağı, tereyağı, peynir, süt ve mantar gibi besinlerde bulunur. Vücuda çok fazla alınan D vitamininin yan etkileri ise aşağıdaki şekillerde görülebilir:

Yüksek dozda alındığında iştah kaybı, bulantı ve sersemliğe neden olabilir. D vitamini, tüm vitaminler arasında en zehirlisidir. Yağda çözünen tüm vitaminler gibi, D vitamini de vücutta depolanabilir ve yavaşça metabolize edilir. Kalsiyum absorpsiyonu ve kemik rezorpsiyonunun artması hiperkalsemiye neden olabilir. Bu durumda özellikle böbreklerde olmak üzere birçok iç organda kalsiyum birikmesi meydana gelebilir.

D vitamini eksikliği, çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde osteomalaziye yol açan kemik demineralizasyonuna neden olur. Raşitizm, kemiğin kollagen matriksinin oluşmasının devam etmesi ancak mineralizasyonunun tam olmaması ile yumuşak, esnek kemik oluşumu ile bağlantılıdır. Osteomalazide, önceden bulunan kemiklerin demineralizasyonu kırığa hassasiyetini artırır. Yetersiz güneş ışığı alımı ve yetersiz D vitamini tüketimi özellikle bebeklerde ve yaşlılarda çok fazla görülmektedir. Vücuttaki D vitamini eksikliği, kuzey enlemlerinde daha sıktır çünkü yetersiz güneş ışığı alımı sonucu deride D vitamini sentezi azalır.

Menopoza bağlı olarak osteoporozda kalça ve omurga kırıklarını engellemek için sadece kalsiyum almak yeterli değildir. Kalsiyumun vücutta emilimi için D vitamini de gereklidir. D vitamini, kalsiyumun emilimini yaklaşık %65 oranında artırmaktadır. D vitamini eksikliğinde, kemiklerde ağrılar, vücutta yorgunluk, ilerleyen dönemlerde PTH hormonu artışı ve kemik erimesi gibi sonuçlar ortaya çıkar. Tüm bu etkilerinin yanında, en son yapılan araştırmalarda, serotonin hormonuna etkisi nedeniyle depresyon ile bağlantısı, kalp hastalıkları ve kanserlerle olan ilişkisi de gösterilmiştir.

Fazla D vitamini kullanımı, bebeklerde fiziksel ve zihinsel geriliğe, çocuklarda boyun uzamamasına yol açabilir. Fazla D vitamini kullanımı sonrası, D vitamini yan etkilerinden biri de zehirlenmeye neden olabileceği için uzman bir hekimin kontrolünde mutlaka kullanılmalıdır.